Chrząszcze bieszczadzkich kwiatów

root, 2008-01-17

Bieszczady – to wyjątkowo cenny i unikalny zakątek naszego kraju. Każdy przyrodnik, miłośnik dowolnej grupy systematycznej roślin czy zwierząt znajdzie tu coś wyjątkowego dla siebie. Obfite i różnorodne bieszczadzkie życie doczekało się już wielu opracowań, lecz wszyscy badacze mają tu wciąż pole do popisu. Oprócz gatunków „sztandarowych” – tzn. powszechnie znanych i charakterystycznych dla tych terenów, takich jak wilk, niedźwiedź, orzeł przedni czy wąż eskulapa, warto zwrócić uwagę na drobniejszą faunę. Przyrodnicza wyprawa podjęta w dniach 3-8 VIII 2001 przez dwóch przedstawicieli MTOF miała na celu poznanie bieszczadzkich chrząszczy. Złożoność i ogrom zagadnienia oraz krótki czas pobytu zmusił nas do ograniczenia się do kilku tematów. Pragnęliśmy zbadać: przedstawicieli chronionego rodzaju biegacz Carabus, chrząszcze opadające drewno w składnicach, smolarniach, i tartakach oraz gatunki – głównie z rodziny kózkowatych Cerambycidae - bytujące na kwiatach. Ostatniemu z wymienionych zadań poświęciliśmy w sumie 30 godzin prac w terenie, odbywając 6 kilkugodzinnych wypraw. Za bazę wypadową obraliśmy miasteczko Cisna położone w sercu Bieszczad, na wielkiej obwodnicy, między Leskiem a Ustrzykami Górnymi.

Podwaliny badań entomofauny Bieszczad w ramach prac przyrodniczych zostały uczynione w poprzednich latach z dwoma członkami MTOF: Elżbietą Wanat i Marcinem Jakubowskim. Korzystając z wcześniejszych obserwacji wytyczyliśmy trasy 6 spacerów.

Wyprawy w składzie: Adam Woźniak, Grzegorz Bakierzyński oraz dwójka przyjaciół – przyrodników nie pasjonujących się entomologią tak jak my – Ewa Endrach i Sławomir Mikołajczyk odbyły się następującymi trasami:
  1. 3 VIII: droga Maniów – Cisna,
  2. 4 VIII: okolice Mikowa,
  3. 5 VIII: rezerwat ścisły Moczarne koło Wetliny,
  4. 6 VIII: stoki góry „Małe Jasło” tzw. Droga 14,
  5. 7 VIII: droga Maniów – Balnica,
  6. 8 VIII: stoki góry „Kamiennej”, droga Cisna – Krzywe.

Przy pięknej, słonecznej pogodzie udało się nam zaobserwować na kwiatach, głównie z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferale) 17 gatunków kózkowatych (Cerambycidae):

  1. Zgrubak górski Carilia virginea (L.). 2 exx. rezerwat „Moczarne” – 5 VIII i stoki góry  Małe Jasło 6 VIII.
  2. Wiecheć Alosterna tabacicolor (DEG.) – wiele exx. na całym terenie badań w dniach 3 - 8 VIII.
  3. Zmorsznik jodłowy Anastrangalia dubia (SCOP.) – 30 exx. różne stanowiska, w dniach 3 - 8 VIII, około 15 exx. rezerwat Moczarne 5 VIII.
  4. Zmorsznik Anastrangalia reyi (HEYD.) – pojedyncze osobniki na całym terenie badań w dniach 3 - 8 VIII.
  5. Zmorsznik Anastrangalia sanguinolenta (L.) – nieliczne exx. na rozproszonych stanowiskach 4 - 7 VIII.
  6. Paracorymbia maculicornis (DEG.) – wiele exx. różne stanowiska w dniach 3 - 8 VIII.
  7. Zmorsznik Paracorymbia tesserula (CHARP.) – około 40 exx. – w tym dość rzadka forma impunctata – około 6 exx. – na całym terenie badań w dniach 3 - 8 VIIII.
  8. Zmorsznik czerwony Corymbia rubra (L.) – bardzo wiele exx. na wielu stanowiskach w dniach 3 - 8 VIII.
  9. Zmorsznik Melanoleptura scutellata (FABR.) – około 20 exx., głównie w pobliżu Cisnej i w rezerwacie Moczarne w dniach 3 - 8 VIII.
  10. Judolia cerambyciformis (SCHR.) – około 30 exx. na różnych stanowiskach w dniach 3 - 8 VIII.
  11. Strangalia plamista Leptura maculata (PODA) – bardzo wiele exx. na całym terenia badań w dniach 3 - 8 VIII.
  12. Baldurek pręgowany Leptura quadrifasciata (L.) – wiele exx. na różnych stanowiskach w dniach 3 - 8 VIIII.
  13. Stenurella bifasciata (MULL.) – 2 exx. w okolicach Żubraczy 3 VIII.
  14. Stenurella melanura (L.) – bardzo liczne, na wielu stanowiskach w dniach 3 - 8 VIII.
  15. Baldurek wąski Strangalia attenuata (L.) – kilka exx. w okolicach Smolinka 4 VIII i w Krzywnym 8 VIII.
  16. Kusokrywka większa Necydalis major (L.) – 1 ex. – Majdan 3 VIII.
  17. Wonnica piżmówka Aromia moschata (L.) – kilka exx. pojedynczo, na różnych stanowiskach w dniach 4 - 8 VIII.

Następne wyprawy podejmowane w innych terminach (maj – lipiec) pozwolą uzupełnić listę kózek odwiedzających kwiaty o gatunki pojawiające się wcześniej. Ponadto z ciekawszych chrząszczy obserwowaliśmy między innymi z rodziny kruszczycowatych Cetoniidae: łanochę Oxythyrea funesta (PODA) – południowego chrząszcza, którego zasięg w ostatnich latach na terenie naszego kraju przesuwa się wciąż na północ; z rodziny biegaczowatych Carabidae: Carabus problematicus HERBST – rzadki w Polsce gatunek, którego szczątki (pokrywy skrzydłowe wraz z tułowiem i odwłokiem) znaleźliśmy 5 VIII w rezerwacie Moczarne, oraz trzyszcza górskiego Cicindela sylvicola DEJ. dość rzadki, typowo górski gatunek.

Z rodziny kózkowatych znaleźliśmy przepiękną nadobnicę alpejską Rosalia alpina (L.) w sumie 9 exx. Jeden osobnik 3 VIII na składzie bukowego drewna pod Żubraczami, jeden ex. 4 VIII na stosach drewna przy smolarni pod Mikowem i 7 exx. na dużym składowisku drewna w Balnicy. W poprzednich dwóch latach nadobnica w Bieszczadach była spotykana znacznie częściej, głównie na drewnie sągowym i bukowych szczapach w licznych smolarniach i składach. W bieżącym roku, ze względu na znacznie ograniczoną ścinkę drzew i krótszy czas zalegania drzewa, w leśnych składnicach trzeba się dobrze starać i mieć dużo szczęścia, aby zaobserwować ten żywy klejnot przyrody.

Natura nie uznaje granic, więc namawiam gorąco wszystkich członków MTOF i w ogóle wszystkich przyrodników do choćby krótkiego wypadu za granice naszego województwa w celu podziwiania odmiennej od naszej, ciekawej i oryginalnej fauny Bieszczad.

Osoby zainteresowane entomologicznymi szczegółami bieszczadzkich wypraw w latach 1999-2001 proszone są o kontakt z autorem, który chętnie podzieli się wszystkim co przeżył i zobaczył.
 
 
 
Adam Woźniak

Powrót