Owce świniarki nad Bugiem

Stado początkowe, składające się z 11 maciorek i jednego tryka owiec rasy świniarka, zostało sprowadzone z Bieszczad nad Bug w styczniu 2008 r. W( roku 2017 liczyło już ponad 150 sztuk. Od samego początku zwierzęta znajdują się pod opieką Józefa Oreszczuka ze wsi Binduga (Gmina Sarnaki) i są wypasane na terenie rezerwatu przyrody „Kózki”. Zadaniem owiec jest zapobieganie sukcesji wtórnej na murawach napiaskowych. W roku 2017 Towarzystwo przekazało owce na własność Józefa Oreszczuka.

 

Stado zostało zakupione dzięki dotacji Małych Programów Globalnego Funduszu Środowiska GEF/SGP, UNDP.

  • Józef Oreszczuk z małżonką. Fot. D. Krupiński

  • Świniarki w owczarni. Fot. D. Krupiński

  • Alpaka chroniąca nasze owce. Fot. D. Krupiński

  • Wypas owiec. Fot. D. Krupiński

charakterystyka rasy

Świniarka jest rodzimą, najbardziej prymitywną z utrzymywanych w kraju ras owiec. Świniarki występowały pierwotnie na terenie Europy środkowej i zachodniej stanowiąc przewagę ówczesnego prymitywnego pogłowia. W naturalnym chowie utrzymała się najdłużej na terenach województw wschodnich. W 1987 roku, kiedy już uznana została za zaginioną podjęto próbę jej restytucji. Wyszukano i zakupiono na terenie województw wschodnich 17 szt. maciorek i 3 szt. tryków świniarkopodobnych lokalizując je w owczarni Kieleckiego Kombinatu Ogrodniczego Piekoszów, a później w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej Lasocin woj. kieleckim. Świniarki są małymi owcami, o drobnej budowie, charakteryzują się znacznym dymorfizmem płciowym. Maciorki osiągają masę ciała 25-35 kg, a tryki 40-50 kg. U części samic mogą występować rogi szczątkowe, tzw. „kozie”; samce są zawsze rogate z rogami silnie rozwiniętymi, karbowanymi.  Umaszczenie jest przeważnie jednolicie białe ale zdążają się osobniki brązowe, czarne i łaciate.

  • Owce rasy świniarka. Fot. D. Krupiński

  • Owce rasy świniarka. Fot. D. Krupiński

Ochrona zasobów genetycznych

Owce świniarki ujęte są w Programie Ochrony Zasobów Genetycznych Owiec. Jego celem jest zachowanie zagrożonych wyginięciem rodzimych ras, stanowiących cenny element różnorodności genetycznej. Zagrożenie wyginięciem wynika z małego znaczenia produkcyjnego tych owiec nie będących konkurencją dla ras wydajniejszych. Opłacalność hodowli tych owiec jest niska – wełna ma słabą jakości nadaje się wyłącznie do przetwórstwa na dywany i filce; skóry są luźne, o niskiej wartości futrzarskiej. Mimo niskiej użytkowności mięsnej, związanej ze słabym umięśnieniem i wolnym tempem wzrostu, mięso jest bardzo smaczne, zbliżone do dziczyzny i świetnie nadaje się na rożen.

REZERWAT PRZYRODY "KÓZKI" NAD BUGIEM

Rezerwat przyrody Kózki położony jest na terenie powiatu łosickiego, w gminie Sarnaki i zajmuje powierzchnię 86,12 ha. Jego nazwa pochodzi od nazwy pobliskiej miejscowości. Na terenie rezerwatu występują typowe dla doliny dużej rzeki zbiorowiska, takie jak starorzecza, łachy meandrowe oraz brzeg z odsypami. Obszarowo przeważa roślinność nieleśna, obejmująca różnego rodzaju murawy wytworzone na wydmach, m.in. ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe. W obrębie sieci połączonych ze sobą starorzeczy występuje bogata roślinność wodna i szuwarowa. Ekosystemy leśne rezerwatu to porastająca wydmy, pochodząca z nasadzeń monokultura sosnowa oraz olszowe lasy przylegające do starorzeczy. Na obszarze rezerwatu występuje ponad 50 gatunków ptaków lęgowych. Głównym zagrożeniem dla wartości przyrodniczych jest postępująca sukcesja gatunków lasotwórczych zmniejszająca atrakcyjność tego terenu dla najcenniejszych ptaków, tj. rybitw, sieweczek oraz innych gatunków z rzędu siewkowych.

  • Rezerwat przyrody "Kózki" - http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/

W rezerwacie przyrody Kózki od 2008 r. prowadzony jest wypas owiec świniarek, który znacznie ogranicza zarastanie terenu, jednak z uwagi na dużą powierzchnię rezerwatu wymaga prowadzenia dodatkowych działań z zakresu ochrony czynnej polegające na powstrzymaniu sukcesji wtórnej poprzez wycięcie i usunięcie siewek drzew i krzewów zarastających nadrzeczne plaże i murawy. Prace z zakresu czynnej ochrony są prowadzone przez Towarzystwo Przyrodnicze "Bocian" oraz Regionalna Dyrekcję Ochrony Środowiska w Warszawie.

  • Wypas owiec w rezerwacie. Fot. D. Krupiński

  • Wypas owiec w rezerwacie. Fot. D. Krupiński

  • Murawy w rezerwacie "Kózki". Fot. D. Krupiński

  • Wydmy w rezerwacie "Kózki". Fot. D. Krupiński