WARSZTATY „AURINIOWE”

W dniach 14-15 listopada 2006 i 16 – 17 stycznia 2007 reprezentanci TP „Bocian” sekcji entomologicznej tj.: Adam Woźniak, Elżbieta Wanat i Marcin Kutera uczestniczyli w warsztatach organizowanych w ramach projektu Transition Facility 2004, w zakresie opracowania planów renaturyzacji siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków na obszarach Natura 2000 oraz planów zarządzania dla wybranych gatunków objętych Dyrektywą Ptasią i Dyrektywą Siedliskową.
Projekt jest realizowany we współpracy z Królestwem Wielkiej Brytanii oraz Królestwem Niderlandów. Warsztaty odbyły się w Świętej Katarzynie w otulinie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Tematem było „Opracowanie planu zarządzania dla gatunku motyla przeplatka aurinia Euphydryas aurinia”. Prowadzącymi byli, ze strony angielskiej - dr Keith Porter, a ze strony polskiej - dr Krzysztof Pałka z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. Do udziału zaproszono m.in. przedstawicieli Parków Narodowych, Parków Krajobrazowych, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Ośrodków Doradztwa Rolniczego, Wojewódzkich Konserwatorów Przyrody, Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych, a także leśników, nauczycieli, reprezentantów przyrodniczych organizacji pozarządowych (Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian”, Towarzystwa Ochrony Motyli, Towarzystwa Badań i Ochrony Przyrody, Stowarzyszenia Chrońmy Mokradła „Cmok”) i organizacji ekologicznych (Regionalnego Centrum Ekologicznego na Europę Środkową i Wschodnią (REC) jak też pasjonatów motyli i dostarczycieli danych o przeplatce aurinii.

Celem było przekazanie informacji podstawowych nt. obszarowej formy ochrony przyrody Sieć Natura 2000 oraz wymiana aktualnych informacji o gatunku i jego uwarunkowaniach. Zaprezentowano status zagrożenia i opis cyklu życia przeplatki aurinii, jej wymogi siedliskowe oraz zmiany sukcesyjne w siedliskach występowania gatunku. Odniesiono się do najistotniejszych kwestii związanych z zarządzaniem siedliskiem aurinii.

Konferencja przebiegała według 9-cio punktowego porządku:
1 Wstęp
2. Ogólne informacje o gatunku
3. Stan prawny gatunku
4. Opis zagrożeń
5. Propozycje działań ochronnych
6. Zmiany legislacyjne
7. Działania informacyjne, edukacyjne i komunikacyjne
8. Harmonogram zadań
9. Ocena wdrażania planu

Podsumowanie:
Rozmieszczenie: dane o gatunku wg Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt – bezkręgowce. Zakreślone obszary przedstawiają ważniejsze populacje, na które należy zwrócić szczególna uwagę. Ogromne znaczenie mają populacje znajdujące się na wschodzie Polski graniczące z sąsiednimi państwami m.in. stanowisko na Roztoczu Południowym.

* Środowisko: tereny wilgotne wzdłuż zbiorników wodnych, łąki otwarte i śródleśne o związku Mollinion
* Rośliny żywicielskie: czarcikęs łąkowy Succisa pratensis, rzadziej driakiew gołębia Scabiosa columbaria oraz gatunki babki Plantago sp. i przetacznika Veronica sp.
* Wielkość populacji: od kilku do kilkunastu osobników (niekiedy b. liczny)
* Status zagrożenia: prawnie chroniony, zamieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt oraz w Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce ze statusem - zagrożony EN (endengered), objęty Dyrektywą Siedliskową (Habitatową) DH w Unii Europejskiej oraz Konwencją Berneńską.
* Czynniki zagrożenia: zarastanie siedlisk (procesy sukcesji), izolacja między populacjami, chów wsobny, koszenie łąk w okresie rozmnażania i wegetacji motyla oraz coroczne koszenie całych powierzchni miejsca występowania motyla, czynniki antropogeniczne związane z urbanizacją i przemysłem.
* Propozycje ochrony: wdrażanie projektów m.in. tzw. czynnej ochrony obszarów – wodno – błotnych m.in. utrzymanie stosunków wodnych na siedliskach motyla, koszenie łąk w cyklicznym systemie od 3 do 6 lat z zachowaniem corocznej kolejności częściowego koszenia miejsca występowania gatunku, wycinanie gatunków pionierskich drzew, utrzymywanie okrajkowych środowisk w miejscach występowania gatunku. Wdrażanie programów rolno – środowiskowych.
* Fotografie: okolice m. Kopcie 2004, Pięty 2006 (fot. M. Sielezniew, A. Staśkowiak)

Odbyły się także zajęcia terenowe na stanowiskach, gdzie stwierdzono występowanie przeplatki.Pozwoliło to na zapoznanie się ze śladami żerowania gąsienic, z budową i lokalizacją gniazd zimowych.

Rozwiązywano również problemy dotyczące zagrożeń i sposobów przeciwdziałania. Został wypracowany w wersji roboczej plan zarządzania dla przeplatki aurinii, w 9 punktach, których rozszerzoną treść można jeszcze modyfikować. Jest on ukierunkowany na działania związane m.in. z restytucją gatunku i ustaleniem warunków jego prawidłowego bytowania na istniejących już stanowiskach. Udział w projekcie pozwolił na określenie warunków, które umożliwią zachowanie tego gatunku na istniejących stanowiskach i w przyszłości wykazywania go na nowych. Wdrożenie proponowanych działań być może wpłynie także na zwiększenie zasięgu jego występowania.

W przygotowaniu są następujące Krajowe Plany Zarządzania Gatunkami:

Lutra lutra wydra
Tetrao tetrix cietrzew
Tetrao urogallus głuszec
Euphydryas aurinia przeplatka aurinia
Phinolophus hipposideros podkowiec mały
Triturus cristatus traszka grzebieniasta
Rosalia alpina nadobnica alpejska
Castor fiber bóbr
Phocoena phocoena morświn
Spermophilus citellus suseł moręgowaty
Cypripedium calceolus obuwik pospolity
Adenophora lilifolia dzwonecznik wonny
Pulsatilla patens sasanka łąkowa
Serratula lycopifolia sierpik różnolistny
Asplenium adulterinum zanokcica serpentynowa

Serdecznie dziękuję Andrzejowi Staśkowiakowi ze Skarżyska Kamiennej i Marcinowi Sielezniewowi z Białegostoku za użyczenie zdjęć.