Wygląd

Kulik wielki Numenius arquata należy do rodziny bekasowatych, której jest jednym z największych przedstawicieli (największym w Europie). Osiąga 50-65 cm długości ciała, w tym dziób od 10 do 16 cm, rozpiętość skrzydeł 95-100 cm. Jest to szarobrązowy ptak z charakterystycznym łukowato wygiętym dziobem. Wierzch ciała jest pstrokaty, w brązowe i jasne plamy, spód jaśniejszy, częściowo pokryty ciemniejszymi plamami. W locie widoczne jest wyraźnie białe upierzenie kupra oraz szarobrunatny prążkowany ogon. Pod względem upierzenia samica nie różni się od samca, jest od niego jednak większa i ma dłuższy dziób.

Biologia

Ptaki powracają z zimowisk w grupach, w marcu lub kwietniu. Wówczas łączą się w pary i zajmują terytoria lęgowe. Toki odbywają się w powietrzu i na ziemi, ptaki wykonują w ich czasie charakterystyczne loty. Kulik wielki gnieździ się często w niewielkich skupieniach po kilka par, często w sąsiedztwie czajek, rycyków , krwawodziobów i kszyków.

Gniazdo to płytki dołek wygrzebany w darni. Samica w okresie od połowy kwietnia do początku maja, składa 4 jaja, które dzięki maskującemu ubarwieniu, są słabo widoczne i na zmianę z samcem wysiaduje je przez około 26 dni.

Pisklęta są zagniazdownikami, co oznacza, że od razu po wykluciu są w stanie podążać za rodzicami. W pierwszych dniach są przez nich ogrzewane, ale niedługo potem są w stanie same sobie radzić. Jednak na tym etapie życia czyha na nie wiele niebezpieczeństw

Pokarm

Kulik wielki odżywia się przede wszystkim bezkręgowcami: dżdżownicami, owadami, pająkami, ale może także polować na drobne kręgowce i podjadać owoce i nasiona. Długim dziobem może zbierać ofiary z powierzchni roślin, ale także wyszukiwać je w ziemi, czy wyciągać spod wody.

Występowanie

Zamieszkuje w zależności od podgatunku Europę od Wysp Brytyjskich po Ural i Wołgę. Zimuje od Islandi przez Wyspy Brytyjskie, Europę Zachodnią po basen Morza Śródziemnego, Maghreb, Bliski Wschód i zachodnią część Indii.

Liczebność i rozmieszczenie

Sumaryczna liczebność kulika wielkiego w zinwentaryzowanych w 2014 r. kluczowych ostojach gatunku w Polsce wyniosła około 150-250 par lęgowych. Najliczniejsza populacja lęgowa kulika wielkiego występuje w Ostoi Biebrzańskiej (70-100 par w 2013 roku i 30-65 par w 2014 roku), choć jej faktyczna liczebność jest trudna do ustalenia ze względu na mało precyzyjne estymatory z modelowania. Na środkowym i północnym Mazowszu funkcjonuje kilka mniejszych populacji, których średnia liczebność waha się od 10 do 30 par (głównie Bagno Pulwy, Dolina Omulwi i Płodownicy, Dolina Dolnego Bugu oraz Dolina Wkry i Mławki). Te dwa skupiska populacji kulika wielkiego (Ostoja Biebrzańska oraz cztery ostoje mazowieckie) utrzymują zdecydowaną większość krajowej populacji gatunku. Stanowiska w zachodniej Polsce i na Lubelszczyźnie są zasiedlane przez mniej liczne subpopulacje lub wręcz pojedyncze osobniki.

Migracja

Gatunek wędrowny. Na lęgowiska przylatuje w III-V. Migracja jesienna jest bardzo rozciągnięta (VII-XII). 

Status prawny

Kulik wielki jest gatunkiem chronionym, wymienionym w Czerwonej liście ptaków Polski (kategoria EN – zagrożony wyginięcie). Niewielka populacja oraz jej spadek w okresie dwóch po- koleń (15 lat) kwalifikują kulika wielkiego jako gatunek zagrożony (EN) w ramach kryterium nielicznej i jednocześnie malejącej populacji. Do tej samej kategorii zagrożenia kwalifikuje go kryterium redukcji populacji, w związku z silnym spadkiem liczebności (-79%) w okresie trzech pokoleń (23 lata). Niewielki obszar zajmowany w połączeniu ze spadkiem liczebności, a także skrajnie mała wielkość populacji klasyfikują kulika wielkiego w niższej kategorii zagrożenia w dwóch dodatkowych kryteriach. Ze względu na spadek liczebności w krajach ościennych i związaną z tym prognozę ograniczonego zasilania krajowej populacji z zewnątrz, status zagrożony (EN) uzyskany wg kryteriów globalnych utrzymano w skali krajowej.

Gatunek jest wymieniony w załączniku II dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. (Dyrektywa Ptasia). Kulik wielki objęto ochroną także na mocy Konwencji Bońskiej (załącznik II) i Konwencji Berneńskiej (załącznik III).